Историческая справка
Национальная культурная общественная организация
«Союз поляков на Кавказских Минеральных Водах»
Польская диаспора в городе Пятигорске возникла вскоре после окончания войны с Наполеоном, в
В
Такого рода польская школа функционировала в Пятигорске несколько месяцев на рубеже 1917-
В начале 20-х годов, на основании одного из пунктов мирного договора, заключённого между независимой Польше и Советской Россией 18 марта
В 30-е годы многие поляки, проживавшие и работавшие на КМВ, стали жертвами политических репрессий. В их числе были как те, кто работал в народном хозяйстве, так и служившие в католическом храме города. Храм был тогда закрыт, его внутренне убранство уничтожено.
Организационное возрождение польской организации Кавказских Минеральных Вод наступило в
Александр Боголюбов
Wspólnota Polska w Piatigorsku powstała tuż po zakończeniu wojny Rosji z Napoleonem w 1812 r., kiedy to od 10 do 12 tys. jeńców „wielkiej armii” narodowości polskiej zostało wysłanych na Kaukaz. Już w następnym roku wszyscy ci ludzie uzyskali prawo do powrotu w rodzinne strony. Jednak skorzystało z tego prawa zaledwie 8 tys. ludzi. Ci, którzy pozostali, znajdowali sobie miejsce w służbie carskiej i w życiu społecznym. Wielu z nich zakładało rodziny. Ponieważ Polek w regionie było bardzo niewiele, żenili się przeważnie z Rosjankami. W takich okolicznościach jedynym środkiem zachowania tożsamości polskiej pozostawała religia. Na początku 30-ch lat XIX wieku z inicjatywy wspólnoty polskiej rozpoczęto zbiórkę pieniędzy na budowę świątyni, która została konsekrowana 6 sierpnia 1844 r. p.w. Przemienienia Pańskiego. Prawie wszyscy księża, którzy służyli tutaj przed rewolucją 1917 r., byli z narodowości Polakami.
W 1906 r. wspólnota polska w Piatigorsku przedsięwzięła próbę organizacji polskiej szkoły sobotniej w mieście. Wysiłki te, jednak, spaliły się na panewce wobec pozycji biurokracji carskiej. Taką szkołę zorganizowano tuż po rewolucji, na przełomie lat 1917-1918. Jednak szkoła ta funkcjonawała niedługo z powodu braku środków. W 1918 r. w Piatigorsku funkcjonował Legion Polski – polska jednostka wojskowa, w skład której weszło 11 oficerów i podoficerów i ponad 200 żołnierzy narodowości polskiej z armii carskiej. Warto zaznaczyć, iż ci ludzie pilnowali w mieście porządku, organizowawszy warty przy najważniejszych budynkach – i to było bardzo ważne w kraju ogarniętym wojną domową. Jesienią 1918 r. jednostka ta została rozbrojona, a następnie rozpuszczona przez oddziały Armii Czerwonej, które weszły do miasta. Tuż po zakończeniu wojny polsko-bolszewickiej i na mocy zawartego w Rydze układu pokojowego z Kaukaskich Wód Mineralnych, jak zresztą i z calej Rosji, rozpoczęto repartriację Polaków do kraju. Sprawami repatriantów zajmowała się polska placówka dyplomatyczna – wydział konsularny. Później jego funkcje pełnił Dom Polski. W 1922 – 1923 latach tylko z regionu Kaukaskich Wód Mineralnych wyjechały trzy pociągi specjalne z repatriantami do Polski. Jednak po ich wyjeździe w regionie pozostawało przynajmniej dziesiątki Polaków, którzy mieli chęć wyjechać do kraju.
W 30-ch latach XX wieku wielu Polaków zarówno w całej Rosji, jak i w regionie Kaukaskich Wód Mineralnych, padło ofiarami represji politycznych. Wśród nich byli zarówno ci, którzy pracowali w systemie radzieckiej gospodarki ludowej, jak i ci, którzy służyli w miejscowym kościele katolickim. Kościół splądrowano, a jego budynek zaadaptowano na cele gospodarcze.
Odrodzenie działalności polonijnej nastąpiło w Piatigorsku podczas upadku systemu radzieckiego. 9 listopada 1991 r. przy wsparciu finansowym polskich przesiębiorców, którzy wtedy pracowali w regionie, zarejestrowano Związek Polaków na Kaukaskich Wodach Mineralnych. 18 stycznia 1992 r. w Piatigorsku zarejestrowano parafię katolicką. W obydwu przypadkach jednym z najaktywniejszych inicjatorów była pani Zofia Łempicka (1927-2000), która została pierwszym prezesem odrodzonej rady kościelnej. Co zaś dotyczy miejscowej Polonii, prezesem zarządu przez prawie 14 lat, do września 2005 roku był Eugeniusz Superson. Od 1992 r. przy Związku Polaków funkcjonowały kursy języka polskiego, które w 1999 r. zostały przekształcone w polską szkołę sobotnio-niedzielną. Od kwietnia 1996 r. przy Piatigorskiej Polonii ukazuje się kwartalnik „Polonia Kaukaska” z materiałami w języku rosyjskim i polskim. Wiosną 2007 r. miejscowa Polonia liczyła w swoich szeregach ponad dwustu członków. Od jesieni 2005 r. do wiosny 2006 r. prezesem zarządu Związku była pani Tamara Bierdnik, od wiosny 2006 r. na tym stanowisku jest pani Halina Nesterenko. Przy Związku funkcjoniuje kobiecy chór „Wisła”, zespoły dziecięce: tanieczny „Strumyk” i folklorystyczny „Niezapominajki”.
Aleksander Bogolubow